Skauting

Skauting (ang. scouting) – jest to system wychowania oraz ruch młodzieżowy, który został zapoczątkowany na przełomie XIX i XX w. w Wielkiej Brytanii przez Roberta Baden-Powella i w Stanach Zjednoczonych przez Ernesta Thompson Setona. Został sformalizowany później w szereg organizacji młodzieżowych w wielu krajach. W Polsce jego założycielem był Andrzej Małkowski, uważany za twórcę harcerstwa – polskiej odminany skautingu.

Skauting jest to dobrowolny ruch wychowawczy młodzieży. Otwarty jest dla każdego, bez względu na pochodzenie, wyznanie czy rasę. Zgodny z zasadami, celem i metodą, jakie ustalił jego Założyciel. Działa w duchu etyki chrześcijańskiej i stroni od polityki solidaryzmu społecznego.

 

Cel ruchu skautowego

Celem ruchu skautowego jest: wspieranie rozwoju młodyvh ludzi w osiąganiu pełnych możliwości fizycznych, intelektualnych społecznych i duchowych, jako jednostek, jako odpowiedzialnych obywateli i jako członków społeczności lokalnych, narodowych i międzynarodowych. 

 

Zasady ruchu skautowego

Zasady ruchu są podstwymi prawami i przekonaniami, które należy przestrzegać dążąc do celu. Stanowią one kodeks postępowania, który charakteryzuje wszystkich członków ruchu. Skauting oparty jest na trzech zasadach, które wyrażają jego podstawowe prawa i przekonania. Są one określane jako: „obowiązek wobec Boga”, „obowiązek wobec bliźnich” i „obowiązek wobec samego siebie”.  Jak wskazują ich nazwy, pierwsza odnosi się do duchowych wartości życia, druga – do stosunków międzyludzkich w społeczności, w najszerszym tego słowa znaczeniu, trzecia – do obowiązków człowieka wobec samego siebie.

 

• Obowiązek wobec Boga

 

Pierwsza z wyżej wymienionych zasad ruchu skautowego określana słowami „obowiązek wobec Boga” zdefiniowana jest jako wierność zasadom duchowym, lojalność wobec religii, która je wyraża i akceptacja obowiązków, z nich wynikających. Zauważmy, iż powyższa definicja w przeciwieństwie do nazwy nie zawiera słowa „Bóg”. Właśnie dzięki temu widać, iż chodzi tu również o religie, które są politeiztyczne, jak hinduizm, jak i te, które nie uznają Boga osobowego, jak buddyzm.

Robert Baden-Powell został kiedyś zapytany, kiedy religia weszła do skautingu, odpowiedział: Religia nie weszła. Ona jest już w nim. Jest to podstawowy czynnik, stanowiący podstawę skautingu.

Analiza pism Założyciela skautingu pokazuje, że pojęcie siły wyższej jest czymś podstawowym dla skautingu. Podejście wychowawcze ruchu polega na pomaganiu młodym ludziom w zrozumieniu świata materialnego i poszukiwaniu duchowych wartości życia.

 

• Obowiązek wobec bliźnich

 

Pod tą nazwą kryje się wiele podstawowych nakazów skautingu. Służba bliźnim definiowana jest jako: - Lojalność wobec własnego kraju. Działania na rzecz lokalnego, narodowego i międzynarodowego pokoju. Zrozumienie i współpraca. – Udział w rozwoju społeczności. Poszanowanie godności innych. Integracja ze światem przyrody.

W skrócie: należy pomagać bliźnim, czyli wszystkim osobom żyjącym niezależnie od tego czy są wrogami, przyjaciółmi czy znamy ich, czy nie.

 

• Obowiązek wobec samego siebie

 

Powyższa zasada zdefiniowana została jako odpowiedzialność za własny rozwój. Skauting opiera się nie tylko na zasadach „obowiązku wobec Boga” i „obowiązku wobec bliźnich”, ale również na zasadzie, iż człowiek powinien wziąć odpowiedzialność za rozwój swojej osoby, czyli własnych zdolności. Pozostaje to w pełni zgodne z założeniami wychowawczymi ruchu skautowego, który pomaga młodym ludziom w rozwoju ich możliwości i osobowości. Proces ten nazywany jest „odkrywaniem osobowości”. Podstawową rolę w tym procesie odgrywa Prawo i Przyrzeczenie Skautowe.

 

Przestrzeganie Prawa i Przyrzeczenia Skautowego

Powyższe zasady, które odnoszą się do duchowych, społecznych i osobistych aspektów życia, stanowią podstawowe prawa i reguły skautingu. Tak więc programy wszystkich organizacji skautowych tworzą dogodne warunki dla rozwoju młodych ludzi zgodnie z tymi zasadami.

Od samego początku istnienia ruchu podstawowym narzędziem, które było zrozumiałe i przemawiało do młodych ludzi było Prawo i Przyrzeczenie Skautowe, które muszą posiadać wszystkie organizacje skautowe.

Źródłem inspiracji jest oryginalne Prawo i Przyrzeczenie napisane przez Założyciela. Zawiera ono podstawowe zasady ruchu skautowego. Pamiętajmy, iż oryginalne Praow i Przyrzeczenie zostało napisane w Anglii na początku XX wieku. Każda organizacja powinna zadbać o to, aby dzisiejsze Prawo i Pryrzeczenie napisane było w nowoczesnym języku, uwzględniało specyfikę kultury i cywilizacji, ale pozostało wierne podstawowym zasadom.

Aby nie naruszono jedności ruchu i zapewniono wierność podstawowym zasadom, Prawa i Przyrzeczenia organizacji podlegają zatwierdzeniu przez Organizację Światową.

 

Metoda Skautowa

Metodę definiuje się jako środki, które się stosuje lub kolejne kroki w osiągnięciu celu. Gdy jest ona częścią ruchu, która posiada zbiór zasad, tak właśnie jest w przypadku skautingu, metoda musi być oparta o te zasady.

Metodę skautową definiuje się jako system stopniowego wychowania przez:

 

• Prawo i Przyrzeczenie Skautowe

• Wychowanie przez działanie

• System małych grup (zastępów, patroli), który prowadzi do  odpowiedzialności, rozwoju charatkteru, nabywaniu kompetencji, wiary w siebie, współpracy z innymi, kierowania innymi a wszystko to pod przewodnictwem dorosłych.

• Ciągle doskonalony program złożony z różnorodnych zajęć, które wynikają z zainteresowania uczestników. Zawarte w nim są gry, przydatne umiejętności oraz służba na rzecz społeczności. Odbywają się przeważnie w terenie, w kontakcie z naturą.

 

Metoda skautowa jest więc systemem stopniowego samowychowania, który zostaje osiągnięty, gdy połączy się elementy podanie powyżej.

 

Prawo i Przyrzeczenie Skautowe

Pierwszym elementem metody skautowej jest Prawo i Przyrzeczenie.

Tekst przetłumaczonego Prawa Skautowego z 1907 roku:

 

1. Godność skauta polega na tym, że można mu zaufać.

2. Skaut jest lojalny względem Króla, swego kraju, przełożonych, rodziców, pracodawców i podwładnych.

3. Obowiązkiem skauta jest bycie pożytecznym i niesienie pomocy bliźnim.

4. Skaut jest przyjacielem wszystkich, a bratem każdego innego skauta, bez względu na to do jakiej należy on klasy społecznej.

5. Skaut jest rycerski.

6. Skaut jest przyjacielem zwierząt.

7. Skaut jest posłuszny bez zastrzeżeń rodzicom, zastępowemu i skautmistrzowi.

8. Skaut śmieje się i gwiżdże w każdej ciężkiej przygodzie.

9. Skaut jest oszczędny.

10. Skaut jest czysty w myśli, mowie i czynie.

 

Przyrzeczenie Skautowe 1907 wg Sir Roberta Baden-Powella of Gilwell:

"Przysięgam na swój honor uczynić wszystko, co leży w mojej mocy, by spełnić obowiązek względem Boga i Króla. Nieść pomoc bliźnim w każdej potrzebie. Być posłusznym Prawu Skautowemu."

Poprzez Prawo i Przyrzeczenie młodzi ludzie podejmują z własnej nieprzymuszonej woli osobiste zobowiązanie do postępowania w określony sposób i przyjmują, wobec rówieśników odpowiedzialność za dotrzymanie danego słowa. Identyfikacja z tymi wartościami i ciągły wysiłek, aby żyć zgodnie z tymi ideałami w miarę możliwości, są najbardziej skutecznym instrumentem w rozwoju młodzieży.

Wychowanie przez działanie

Kolejnym elementem metody skautowej jest aktywne wychowanie czyli uczenie przez działanie, jest ono podstawą nowoczesnego wychowania. To pojęcie pojawiło się w publikacjach Założyciela, który podkreślał, że chłopiec jest zawsze bardziej przygotowany dodziałania, niż do przemyślenia. Idea skautingu mówi, że nauka powinna odbywać się przez obserwowanie, przeprowadzanie doświadczeń i działanie.

 

System małych grup

Zwany również systemem zastępowym. System ten badany był przez socjologów, którzy potwierdzili fakt, iż w grupie rówieśników najważniejsze są wzajemne stosunki.

Działanie w takiej małej grupie stwarza młodym ludziom możliwoś odkrywania i akceptowania idei odpowiedzialności oraz prowadzi do samodzielności. To kształtuje charakter młodych ludzi i umożliwia zdobycie umiejętności, pewności i zdolności do wspołpracy i przewodzenia.

W tym procesie instruktor – drużynowy odgrywa rolę przewodnika. Wyraża się to pomagając młodym ludziom odkrywać ich zdolności do brania na siebie odpowiedzialności w życiu. Dorosły nie powinien kontrolować, gdyż młodzi mogą rozwinąć się całkowicie jedynie w atmosferze szacunku i uznania dla swojej osobowości. Gdy stosunki między dorosłymi a młodymi ludźmi są właściwe to spełniają one zasadniczą zasadę nowoczesnego społeczeństwa, gdyż współpracują i tworzą dialog między pokoleniami.

 

Ciągle doskonalony program

Trzy powyższe elementy metody skautowej wchodzą w skład programu skautowego, który jest całością działań podejmowanych przez młodych ludzi w skautingu. Ptogram musi tworzyć zintegrowaną całość, a nie zbiór nie tworzących całości działań.

Program skautowy jest więc tworzony jako droga stopniowo prowadząca do zaspokajania potrzeby stopniowego rozwoju młodych ludzi. Jednym z narzędzi do osiągnięcia postępu jest system odznak i prób.

Aby osiągnąć cele, program powinien być stymulujący, aby dotarł tam gdzie powinien. Właśnie dlatego program powinien być kombinacją różnorodnych zajęć, które wynikają z zainteresowań uczestników. Jeśli to zostanie uwzględnione podczas tworzenia programu, jest najlepszą gwarancją na powodzenie.

Trzema gównymi obaszarami, które brane są pod uwagę podczas układania planu są: gry, umiejętności i służba na rzecz społeczeństwa. Połączenie działań w tych trzech obszarach daje pewność, iż program osiągnie swoje cele.

Od początku organizacjii życie na świerzym powietrzu i natura uważane były za doskonałe tło do wychowania młodych ludzi. Baden-Powell przywiązywał wielką wagę do roli natury. Książkę „Scouting for Boys” opatrzył podtytułem: „Podręcznik wychowania młodego obywatela przez puszczaństwo” i zdefiniował puszczaństwo jako wiedzę o naturze i zwierzętach.

Wyzwania natury pobudzają nie tylko sprawność fizyczną, ale również twórcze możliwości młodych ludzi i pozwalają im na rozwiązania oparte na takich połączeniach elementów, które nie były by możliwe żyjąc w miastach.

Wspóle podejmowanie wzywań i ryzyka oraz wspólne pokonywanie trudności tworzą silną więź między młodymi ludźmi. Umożliwia im to zrozumienie znaczenia i wagi życia w społeczeństwie.

Natura pełni fundamentalną rolę w rozwoju duchowym młodych ludzi. Założyciel powiedział: „Ateiści (...) utrzymują, że religia nauczana z książek napisanych przez ludzi nie może być prawdziwa. Ale wydaje się, że nie zauważają, iż poza drukowanymi książkami (...) Bóg dał nam do czytania wielką Księgę Natury, nie mogą powiedzieć, że tam jest jakiś fałsz – stoją przed nimi fakty. Nie proponuję studiowania natury jako formy modlitwy czy jako zastępczej formy religii, ale opowiadam się za rozumieniem Natury jako drogi, w pewnych sytuacjach, do głębszego rozumienia religii” i „Zadziwiające jest, jak niektórzy wychowawcy lekceważą takie łatwe i niezawodne środki wychowaniamłodzieży (np. studiowanie natury), zastępując je wskazaniami z Biblii, za pomocą których starają się ukierunkować niesfornych i pełnych życia chłopców do myślenia o sprawach wyższych”.

Zawsze kiedy jest to możliwe działania skautowe powinny odbywać się w terenie, w kontakcie z naturą, gdyż daje to idealne warunki do rozwoju młodego człowieka.

 

Opracowała: Asia

Bibliografia:

http://portalwiedzy.onet.pl/70091,,,,skauting,haslo.html

http://pl.wikipedia.org/wiki/Skauting

„Zasady fundamentalne skautingu”

Tłumaczenie: zespół tłumaczy Wydziału Zagranicznego GK ZHP

Redakcja: Piotr Borys

Opracowanie redakcyjne marzec 2007: Anita Regucka-Kwaśnik